چرا در ازمایشگاه های معتبر دنیا به جای آزمایش ادرار، آزمایش خون برای سنجش هموسیستئین توصیه میشود؟ 

چند دلیل فنی و عملی وجود دارد که چرا آزمایشگاه‌های معتبر معمولاً آزمایش خون (پلاسما / سرم) را برای سنجش هموسیستئین ترجیح می‌دهند و کمتر به آزمایش ادرار اتکا می‌کنند:

۱. مسیر دفع ناچیز هموسیستئین در ادرار: هموسیستئین اساساً از طریق کلیه فیلتر می‌شود و سپس تقریباً تمام آن در لوله‌های کلیوی بازجذب می‌شود یا متابولیسم می‌گردد، به طوری که مقادیر ادراری عادی آن بسیار پایین است (حدود ۱٪ یا کمتر از مقداری که فیلتر شده است). بنابراین، تغییرات خفیف یا متوسط در هموسیستئین پلاسما ممکن است در ادرار قابل تشخیص نباشد.

۲. حس‌پذیری و دامنه قابل اعتماد کمتر در ادرار: برای آنکه هموسیستئین در ادرار به مقدار قابل اندازه‌گیری توسط روش‌های معمول برسد، سطح پلاسما باید بسیار زیاد باشد (در موارد شدید اختلال متابولیک)؛ بنابراین، بسیاری از بیماران با افزایش متوسط هموسیستئین ممکن است از طریق ادرار تشخیص داده نشوند. در مقاله‌ای گزارش شده که برای دیده شدن هموسیستئین آزاد پلاسما با کروماتوگرافی معمول، لازم است مقدار کل پلاسما بسیار بالا باشد و در مورد ادرار حتی مقادیر بالاتر نیاز است.

۳. پایداری بهتر نمونه در خون: اگر نمونه پلاسما به سرعت از سلول‌های خونی جدا شود (سانتریفیوژ شود) و شرایط مناسب نگهداری رعایت شود، هموسیستئین پایدار می‌ماند. اما در نمونه ادرار، مشکلات متعددی مثل تغییرات pH، حجم ادرار، تغلیظ یا حالت رقیق شدن، تأثیرات دارویی یا تغذیه‌ای، و تداخل‌های متابولیکی ممکن است دقیق بودن نتیجه را کاهش دهد.

۴. استاندارد شدن روش‌های آزمایشگاهی برای پلاسمای خون: بیشتر روش‌های مرجع و مطالعات اپیدمیولوژیک روی هموسیستئین پلاسما انجام شده‌اند و محدوده‌های نرمال و تفسیرها مبتنی بر آن است. برای کاربردهای بالینی (مثلاً ارزیابی خطر قلبی ـ عروقی، کمبودهای ویتامین B12 یا فولات، اختلالات متابولیک)، داده‌های معتبر برای پلاسمای خون در دسترس‌تر است.

۵. در موارد خاص، ادرار ممکن است استفاده شود اما همراه با آزمایش خون در اختلالات ارثی شدید مانند هوموسستینوری (homocystinuria)، گاهی اوقات علاوه بر خون، ادرار نیز بررسی می‌شود تا دفع هموسیستئین ادراری را ارزیابی کنند. اما حتی در این موارد، تشخیص قطعی و پیگیری معمول بر پایه اندازه‌گیری هموسیستئین در پلاسما انجام می‌شود.

نتیجه

به‌خاطر حساسیت بیشتر، دقت بیشتر، پایداری بهتر و استاندارد شدن روش‌ها، آزمایشگاه‌های معتبر ترجیح می‌دهند هموسیستئین را در خون (پلاسما) اندازه‌گیری کنند نه در ادرار. در روش‌های اندازه‌گیری هموسیستئین، بیشتر تحقیقات و پیشرفت‌ها بر روی هموسیستئین پلاسما متمرکز بوده‌اند. همچنین به مشکلات تثبیت نمونه خون و نکات پیش‌تحلیل می‌پردازد. همچنین توصیه می‌شود که روش اندازه‌گیری کل هموسیستئین پلاسمایی (free + protein-bound) به دلیل حساسیت و قابلیت تشخیص بهتر، روش ارجح باشد. همچنین ذکر می‌کند که دفع هموسیستئین از طریق ادرار، حتی در مواردی که پلاسمای خون بسیار بالا است، ممکن است به طور ثابت قابل اندازه‌گیری نباشد.

منابع:

Measurement of homocysteine: a historical perspective — PMC

Recommended Approaches for the Laboratory Measurement of Homocysteine